Uranyum Hakkında

>

Uranyum, radyoaktif bir kimyasal elementtir. Simgesi "U" ve atom numarası 92’dir. 1789 yılında Martin Heinrich Klaaproth tarafından keşfedilmiş ve 1841 yılında Eugene-Melchior Peligot tarafından izole edilmiştir.  Bir atomda, çekirdeği saran negatif yüklü bir elektron bulutu vardır. Çekirdek ise pozitif yüklü protonlar ve yüksüz nötronlardan oluşur. Herhangi bir atomdaki proton sayısı sabittir.  Nötron sayısı ise farklılık gösterebilir.  Farklı nötron sayısı gösteren atomlara izotop denmektedir. Radyasyon yayan izotoplara ise radyoizotop denir.  Yüksüz bir uranyum atomunda 92 proton ve 92 elektron bulunur.  Nötron sayısı ise uranyum doğal olarak bulunan U-234, U-235 ve U-238 izotoplarına göre değişmektedir.  U-238 izotopunda 92 proton ve 146 nötron bulunurken U-235’de 143 nötron ve U-234’de 142 nötron . Doğal uranyumun yaklaşık %99.27’sini U-238 izotopu, %0.72’sini U-235 izotopu ve %0.0055’sini ise U‐234 izotopu oluşturur.     

Uranyum doğada düşük konsantrasyonlarda hemen hemen tüm toprak, kayaç ve su örneklerinde saptanabilir. Yer kabuğunda altına göre 500 kat daha boldur.  Kalay metali ile aynı bolluğu gösterir.  Uranyum alfa parçacıkları yayarak bozulur ve farklı elementlere dönüşür.  U-238 izotopu alfa yayarak toryum-234 izotopuna dönüşür.  Toryum da radyoaktif bir element’dir.

Uranyum özellikle U-235 izotopu nükleer özelliklerinden dolayı nükleer yakıt hammaddesi olarak kullanılmaktadır.  Madencilikle elde edilen cevherden proses işlemleri sonucu sarı pasta yani konsantre edilmiş uranyum oksit (U3O8) elde edilmektedir.  Sonra sarı pasta zenginleştirme işlemlerine tabi tutularak nükleer reaktöre yakıt olabilecek zenginliğe ulaştırılmaktadır.  Temrezli Projesinde sarı pasta üretilecek ve üretilen sarı pasta zenginleştirme tesislerine gönderilecektir.  Uranyum nükleer yakıt kullanımı haricinde zırh kaplamada ve ağırlık olarak gemi ve uçaklarda kullanılmaktadır.  Geçmişte renkli cam eşyası yapımında kullanılmıştır.

Dünyada 2013 yılında 59,370 ton uranyum üretilmiştir.  Rezervlerin büyük bir kısmı Avustralya, Kanada ve Kazakistan’dadır.  Yıllık üretiminde büyük bir kısmını 2013 yılında Kazakistan gerçekleştirmiştir (22,451 ton).  Kazakistan’ı sırasıyla Kanada (9,331 ton), Avustralya (6,350 ton), Nijer (4,518 ton), Namibya (4,323 ton), Rusya (3,135 ton), Özbekistan (2,400 ton), Amerika (1,792 ton) ve Çin (1,500 ton) izlemektedir.  Türkiye’de ilk olacak Temrezli Projesi yılda 300-500 ton uranyum üretimini gerçekleştirecektir. 

 

 

   

 

HABER/DUYURU